Stefna VG í sjávarútvegsmálum:

Sjálfbær nýting – sanngjörn skipti  

 

Mikil umræða og harðar deilur hafa staðið um stjórnkerfi fiskveiða eftir að svonefnt kvótakerfi var innleitt fyrir tæpum 20 árum. Undanfarin ár hefur mikill þrýstingur skapast í þjóðfélaginu á að breytingar verði gerðar. Í þessu riti um sjávarútvegsmál eru dregnar saman áherslur Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs í málaflokknum og sjónum einkum beint að stjórnkerfi fiskveiða enda hefur fiskveiðistjórnin, kvótakerfið sjálft, verið fyrirferðarmest í allri umræðu um málefni sjávarútvegsins um árabil.

 

Engin sátt hefur tekist um sjávarútvegsstefnuna þrátt fyrir loforð stjórnarflokkanna frá því fyrir alþingiskosningarnar 1999. Aðeins óverulegar breytingar hafa verið gerðar í framhaldi af niðurstöðum svonefndrar endurskoðunarnefndar. Þeim má öllum líkja við smáplástra á kerfið.

 

Samþjöppun í sjávarútveginum er gríðarleg um þessar mundir, hlutur stærstu fyrirtækjanna af heildarveiðiheimildum vex hröðum skrefum og um leið dregur úr breidd og fjölbreytileika í greininni. Það er því brýnt að taka til hendi í sjávarútvegsmálum. Vinstrihreyfingin – grænt framboð er reiðubúin til þess og leggur hér fram tillögur sínar í þeim efnum.

 

Inngangur

 

Fá mál hafa verið meiri hitamál í íslensku þjóðfélagi á síðustu árum en kvótakerfið í sjávarútveginum. Um það hafa í raun staðið harðar deilur allt frá því það var tekið upp árið 1984. Ýmsar afleiðingar þess og fylgifiskar hafa sætt harðri gagnrýni og valdið umróti í samfélaginu. Áður en lengra er haldið er rétt að rifja upp helstu ágreiningsatriðin og gera grein fyrir göllum kerfisins í stuttu máli.

 

1.      Eftir hátt í tveggja áratuga fiskveiðistjórn á grundvelli kvótakerfisins verður ekki séð að það hafi skilað þeim meginmarkmiðum sínum, fiskistofnarnir byggðust upp og skiluðu hámarksafrakstri. Í mörgum tilvikum er ástand stofnanna nú svipað eða jafnvel verra en fyrir daga kvótakerfisins. Þá hefur réttilega verið bent á að kvótakerfið hamlar mjög allri nýliðun og kynslóðaskiptum í atvinnugreininni. Þó því sé ekki haldið fram að kvótakerfið beri hér alla sök er árangurinn óumdeilanlega takmarkaður að þessu leyti.

 

2.      Rétturinn til viðskipta með kvóta, bæði möguleikinn til að leigja öðrum veiðiheimildir í stað þess að nota þær sjálfur og varanleg sala þeirra, hefur haft í för með sér að ákveðnir aðilar hafa átt þess kost að hagnast gríðarlega. Slíkur gróði samrýmist engan veginn ákvæðum fiskveiðistjórnarlaganna um sameign þjóðarinnar, allra síst þegar hinir sömu hverfa út úr sjávarútveginum með tugi eða hundruð milljóna og jafnvel milljarða eftir viðskipti með veiðiheimildir.

 

3.      Framsal veiðiheimilda og sú staðreynd að byggðarlögunum er ekki tryggður neinn réttur í núverandi kerfi, hefur sums staðar leitt til þess að kvóti hefur horfið á brott og miklir staðbundnir erfiðleikar skapast í atvinnumálum. Þessu ástandi fylgir mikil óvissa í sjávarbyggðunum og enginn veit hver verður næstur fyrir barðinu á slíkum hremmingum jafnvel þó staðan kunni að vera þokkaleg sem stendur. Hröð samþjöppun veiðiheimilda, sameining fyrirtækja og stækkun hefur víða haft í för með sér sársaukafullar breytingar af þessum toga. Einkum eru það hinar minni sjávarbyggðir sem byggt hafa mikið á bátaútgerð og ekki njóta þess að hafa höfuðstöðvar einhvers af stóru fyrirtækjunum í byggðarlaginu, sem eiga undir högg að sækja. Fiskvinnslufyrirtæki, sem hafa engan aðgang að veiðiheimildum, fiskverkafólk, sjómenn og aðrir íbúar sjávarbyggðanna eru þolendur þessa ástands og þeirrar óvissu sem það hefur víða skapað. Þessi þáttur er að öllum líkindum vanmetinn þegar fjallað er um áhrif fiskveiðistjórnarkerfisins á byggðaþróun. Framsal veiðiheimilda og leigubrask hefur leitt til stórfelldra árekstra í samskiptum sjómanna og útvegsmanna, kostað verkföll og átök sem ítrekað hafa leitt til lagasetningar er svipt hefur sjómenn samningsrétti.

 

4.      Mikil umræða hefur verið um brottkast afla og það eðli kvótakerfis eða aflamarkskerfis umfram aðrar fiskveiðistjórnunaraðferðir að ýta undir að fiski sé hent. Tilraunir til að vinna gegn brottkasti hafa verið ómarkvissar þótt örlítill vísir að meðaflareglu hafi loksins fengist tekinn inn í kerfið fyrir skemmstu.

 

Þótt fleira megi nefna hefur allt þetta gert það að verkum að í þjóðfélaginu er uppi gríðarlega sterk krafa um breytingar á kerfinu. Ríkisstjórnin skynjaði þetta eins og aðrir og óttaðist fylgistap í kosningunum 1999 ef ekkert yrði að gert. Þáverandi stjórnarflokkar hófu því umræðu um að ná þyrfti sem víðtækastri sátt meðal landsmanna um fiskveiðistjórnunarkerfið og gekk það orðalag m.a. eftir í erindisbréfi nefndar um endurskoðun laga um stjórn fiskveiða, sem nánar verður vikið að hér á eftir. 

 

Rétt og skylt er að taka fram að þó kvótakerfið sem slíkt sæti harðri gagnrýni og margt í þróun sjávarútvegsins að undanförnu sé umdeilt eru að sjálfsögðu fjölmörg sjávarútvegsfyrirtæki vel rekin og mikil framþróun hefur orðið á ýmsum sviðum innan greinarinnar. Mörg fyrirtæki hafa fyrst og fremst nýtt veiðiheimildir sínar til atvinnusköpunar og uppbyggingar í heimabyggð og ekki verið miklir þátttakendur í umdeildum viðskiptum með veiðiheimildir eða tengst öðru því sem mestri gagnrýni hefur sætt. 

 

Endurskoðunarnefndin og niðurstöður hennar

Hinn 28. september 1999 skipaði sjávarútvegsráðherra nefnd sem ætlað var það hlutverk að endurskoða gildandi lög um stjórn fiskveiða. Ekki náðist samkomulag í nefndinni um niðurstöðu og tillögugerð en hún lauk störfum síðsumars árið 2001. Helstu veikleikana í niðurstöðu meirihluta nefndarinnar má draga saman í eftirfarandi þætti:

 

1.                  Núverandi aflamarkskerfi eða kvótakerfi er viðhaldið án umtalsverðra breytinga og að auki lagt til að rýmkaðir verði enn frekar möguleikar til framsals veiðiheimilda.

 

2.                  Lagt er til að heimiluð verði enn frekari samþjöppun veiðiheimilda og stækkun útgerðarfyrirtæka sem leiða myndi af sér fækkun lítilla og meðalstórra fyrirtækja í greininni. Tillögur meirihluta nefndarinnar endurspegla ofurtrú á hagkvæmni stærðarinnar og það viðhorf að stækkun fyrirtækja sé helsta leiðin til að auka arðsemi greinarinnar.

 

3.                  Niðurstöður nefndarinnar taka ekki á þeirri byggðaröskun sem núverandi fiskveiðistjórnun  hefur ýtt undir og skapa byggðarlögunum enga möguleika til að tryggja betur stöðu sína í kerfinu.

 

4.                  Ekki verður séð að tillögur nefndarinnar tryggi betur en verið hefur vöxt og viðgang fiskistofnanna við landið.

 

5.                  Ekki eru lagðar fram haldbærar tillögur sem tekið gætu á einni alvarlegustu meinsemd núverandi kerfis, þ.e. brottkasti.

 

6.                  Tillögur meirihluta nefndarinnar taka ekki á atvinnuöryggi og kjörum  starfsfólks í fiskvinnslu eða stöðugleika í starfsemi fiskvinnslufyrirtækja.

 

7.                  Engin ástæða er til að ætla að andrúmsloftið í samskiptum sjómanna og útvegsmanna batni þó tillögum meirihlutans yrði hrint í framkvæmd. Hið gagnstæða er líklegra.

 

8.                  Sú gjaldtaka sem meirihluti nefndarinnar mælir með byggir fyrst og fremst á millifærslum og engar skorður eru reistar við afar umdeildri auðsöfnun einstakra aðila með sölu eða leigu veiðiheimilda.

 

Þetta eru helstu ástæður þess að fulltrúi Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs í nefndinni gat ekki stutt þær tillögur sem meirihluti endurskoðunarnefndar um stjórn fiskveiða lagði fram. Færa má fyrir því sterk rök að tillögur meirihluta nefndarinnar gangi þvert á vilja meginþorra landsmanna og tryggi ekki heldur framtíðarhagsmuni þjóðarinnar með tilliti til auðlindarinnar sjálfrar. Það er enda ljóst að þær stangast á við stefnu Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs í sjávarútvegsmálum.

 

Skemmst er frá því að segja að þær óverulegu breytingar sem ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks hefur gert á kerfinu í framhaldi af niðurstöðu endurskoðunarnefndar hafa litlu sem engu breytt. Þar hefur fyrst og fremst verið um að ræða plástra á óbreytt kerfi og sú sátt um fiskveiðistjórnkerfið, sem lofað var fyrir kosningarnar 1999, er hvergi í sjónmáli.

Stefna Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs  

Vinstrihreyfingin - grænt framboð telur brýnt að gera grundvallarbreytingar á fyrirkomulagi fiskveiðistjórnunar og móta heildstæða sjávarútvegsstefnu. Í því samhengi er mikilvægt að aðgreina í umræðunni fyrirkomulagsatriði eins og leigu og sölu aflaheimilda í kvótakerfi annars vegar og hins vegar verndunaraðgerðir og fiskveiðistjórnarmarkmið byggð á áliti vísindamanna auk upplýsinga frá atvinnugreininni sjálfri. Mikilvægt er að landsmenn nái að sameinast um farsæl markmið í sjávarútvegsmálum og meginlínur sem þróun greinarinnar fylgi á komandi árum. Setja á tímamörk inn í gildistíma laga um stjórn fiskveiða og ljúka heildarendurskoðun þeirra innan tveggja ára. Meðal mikilvægustu markmiða í þessum efnum eru:

-           Auðlindir sjávar verði raunveruleg sameign þjóðarinnar og einstökum byggðarlögum tryggður réttlátur skerfur veiðiheimilda og viðunandi öryggi.
-           Sjávarútvegurinn aðlagi sig markmiðum sjálfbærrar þróunar og vinni markvisst að því að bæta umgengni um náttúruna og lífríkið, þ.e. einstaka nytjastofna, vistkerfi hafsbotnsins og hafsbotninn sjálfan. -           Sjávarútvegsstefnan treysti byggð og efli atvinnu í landinu öllu ásamt því að stuðla að aukinni fullvinnslu framleiðslunnar og þar með aukinni verðmætasköpun og hámarksafrakstri auðlindanna innanlands.
-           Sjávarútvegsstefnan stuðli að réttlátri og jafnri skiptingu gæðanna ásamt jöfnum og góðum lífskjörum þeirra sem við greinina starfa og veita henni þjónustu. Markmiðið er að afraksturinn af nýtingu sameiginlegra auðlinda dreifist með réttlátum hætti til landsmanna allra.
-           Sjávarútvegurinn, ekki síst fiskvinnslan, þróist og verði fær um að bjóða vel launuð og eftirsóknarverð störf og standa sig í samkeppni við aðrar atvinnugreinar hvað launakjör, starfsaðstæður, vinnuumhverfi og aðra slíka þætti snertir.”  Auk þess sem hér er talið upp má nefna að skoða þarf sérstaklega aðstöðumun landvinnslu og sjóvinnslu með það fyrir augum að finna leiðir til að jafna þann mun, auka alhliða menntun á sviði sjósóknar og fiskvinnslu og stuðla að fullvinnslu alls sjávarfangs. Þá þarf að tryggja nýliðun í greininni og huga sérstaklega að þjálfun verðandi sjómanna. Einnig ber að setja reglur um að allur afli, sem ekki fer beint til vinnslu hjá sama aðila og veiðarnar stundar, skuli fara á markað til að auðvelda aðgang innlendrar fiskvinnslu að öllu því hráefni. Loks ber að geta þess að Vinstrihreyfingin – grænt framboð er andvíg þeim breytingum á fiskveiðistjórn krókabáta sem tóku gildi 1. september 2001 og fólu í sér kvótasetningu aukategunda hjá þorskaflahámarksbátum, fækkun sóknardaga ofl. Þingmenn flokksins hafa barist og munu áfram berjast fyrir því að þessar breytingar gangi til baka og sókn þessa hluta smábátaflotans verði stýrt með öðrum aðferðum þar til lokið er heildarendurskoðun á fyrirkomulagi fiskveiðistjórnar hjá öllum smábátaflotanum. 

Meginmarkmið nýs stjórnkerfis fiskveiða

 

Tillögur fulltrúa Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs sem lagðar voru fram og talað var fyrir í endurskoðunarnefndinni byggja að sjálfsögðu á stefnu og áherslum flokksins. Meginmarkmið þeirra eru eftirfarandi:

 

-           að tryggja í verki sameign þjóðarinnar á fiskistofnunum og réttláta skiptingu afrakstursins;

 

-           að gera grundvallarbreytingar á núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi sem komi til framkvæmda í áföngum á næstu 20 árum;

 

-           að bæta umgengni og stuðla að sjálfbærri nýtingu auðlindarinnar og efla vistvænar veiðar;

 

-           að skapa forsendur til að treysta búsetu við sjávarsíðuna;

 

-           að tryggja atvinnuöryggi og kjör fiskverkafólks og sjómanna;

 

-           að stuðla að betra jafnvægi og réttlátari leikreglum í samskiptum helstu aðila innan sjávarútvegsins, þ.e. útgerðar og fiskvinnslu, verkafólks og sjómanna, sjávarbyggða og samfélagsins alls;

 

-           að standa þannig að nauðsynlegum kerfisbreytingum og aðgerðum að stöðugleiki verði tryggður og hæfilegur aðlögunartími gefist.

  

Tillögur VG um stjórn fiskveiða I.          Fyrning

·         Hafin verði fyrning veiðiréttar (aflahlutdeildar) um 5% á ári (línuleg fyrning).

 

·         Til þess að auðvelda útgerðinni aðlögun að breyttum aðstæðum verði henni gert mögulegt að halda eftir 3% af þeim 5% sem árlega eru fyrnd fyrstu 6 árin.  Þessum 3% aflaheimilda ræður útgerðin sem einskonar „biðkvóta" sem greitt er fyrir með sérstökum afnotasamningi við ríkið til sex ára. Að sex árum liðnum bætast þessi 3% aflaheimilda ár frá ári við þær sem fyrndar eru árlega (þ.e. 5%)

 

·         Fyrstu sex ár tímabilsins losna þannig 2% á ári til ráðstöfunar en 3% stofna til „biðkvóta”.  Að sex árum liðnum yrði þá búið að fyrna 12% en 18% væru í „biðhólfi” núverandi útgerða ef þeim sýndist svo.  Að tólf árum liðnum yrði þannig búið að fyrna  60% aflaheimildanna og „biðkvótinn” að fullu fyrndur.

 

·         Fyrningin heldur áfram með 5% á ári og yrði að fullu lokið á tuttugu árum.

 

Á eftirfarandi töflu má sjá hver ferill fyrningarinnar yrði með tillögum þessum:

Ár	Árleg fyrning	„Biðkvóti” sem losnar	Uppsöfnuð fyrning
1	5% (2%+3%*)		2%
2	5% (2%+3%*)		4%
3	5% (2%+3%*)		6%
4	5% (2%+3%*)		8%
5	5% (2%+3%*)		10%
6	5% (2%+3%*)		12%
7	5%	+ 3%	20%
8	5%	+ 3%	28%
9	5%	+ 3%	36%
10	5%	+ 3%	44%
11	5%	+ 3%	52%
12	5%	+ 3%	60%
13	5%		65%
14	5%		70%
15	5%		75%
16	5%		80%
17	5%		85%
18	5%		90%
19	5%		95%
20	5%		100%

%*=biðkvóti 

II.        Ráðstöfun fyrndra veiðiréttinda

Með vísan til meginmarkmiða sjávarútvegsstefnu Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs er lögð til eftirfarandi meðferð hinna fyrndu veiðiréttinda og þar með framtíðarskipting að fyrningartíma loknum:

 

1.                  Þriðjungur þeirra aflaheimilda sem  fyrnast á hverju ári verði boðinn upp á landsmarkaði og útgerðum gefinn kostur á að leigja þær til allt að sex ára í senn. Fiskvinnslum sem stunda frumvinnslu sjávarafurða gefist einnig kostur á að bjóða í veiðiheimildir í hlutfalli við raunverulega vinnslu þeirra undangengin ár samkvæmt nánari reglum. Leigutekjum vegna þessara aflaheimilda skal skipt milli ríkis og sveitarfélaga eftir nánari reglum sem settar verði.

 

2.                  Annar þriðjungur þeirra aflaheimilda sem fyrnast á hverju ári verði bundinn við sjávarbyggðir umhverfis landið. Við skiptingu veiðiréttindanna milli sveitarfélaga verði byggt á vægi sjávarútvegs, veiða og vinnslu í atvinnulífi viðkomandi sjávarbyggða og hlutfallslegu umfangi innan greinarinnar að meðaltali síðastliðin. tuttugu ár. Um þessa skiptingu verði settar nánari reglur að viðhöfðu víðtæku samráði þeirra sem hagsmuna eiga að gæta. Hlutaðeigandi sveitarfélög ráðstafa þessum þriðjungi veiðiheimildanna fyrir hönd þeirra sjávarbyggða sem þeim tilheyra. Sveitarfélögin geta leigt út veiðiheimildir eða ráðstafað með öðrum almennum hætti á grundvelli jafnræðis en þeim er einnig heimilt að verja hluta veiðiheimildanna tímabundið til að styrkja hráefnisöflun og efla fiskvinnslu innan viðkomandi byggðarlaga. Þannig öðlast þau tækifæri til að efla vistvænar veiðar, styrkja staðbundna báta- og dagróðraútgerð, gæta hagsmuna sjávarjarða og auðvelda nýliðun og kynslóðaskipti í sjávarútvegi. Óheimilt er að framselja byggðatengd veiðiréttindi varanlega frá sveitarfélagi. Kjósi sveitarfélögin að innheimta leigugjald fyrir aflaheimildirnar, renna tekjurnar til viðkomandi sveitarfélags.

 

3.                  Síðasti þriðjungur fyrndra aflaheimilda á ári hverju verði boðinn þeim handhöfum veiðiréttarins sem fyrnt er frá til endurleigu gegn hóflegu kostnaðargjaldi á grundvelli sérstaks afnotasamnings til sex ára í senn. Samningnum fylgi sú kvöð að réttindin verði aðeins nýtt af viðkomandi aðila.  Ráðstöfun þessa hluta aflaheimilda verði tekin til endurskoðunar áður en 20 ára fyrningartímabilinu lýkur.

 III.       Nýtingarstuðlar 

Til að stuðla enn frekar en að ofan greinir að þróun í átt til sjálfbærrar nýtingar auðlindarinnar, betri umgengni og vistvænum útgerðarháttum skal nýting veiðiréttinda á grundvelli hins nýja fyrirkomulags (fyrndra réttinda) byggja á eftirfarandi stuðlum:

  

afli tekinn á handfæri	0.8
afli á línu	0.85
afli í önnur kyrrstæð veiðarfæri	0.95
afli í dregin veiðarfæri	1.0

 

Þannig verður til dæmis hægt að landa 500 kg afla út á 400 kg kvóta ef aflinn er tekinn á handfæri.

  

IV.       Endurskoðun

Innbyrðis hlutföll í töluliðum 1 – 3 svo og nýtingarstuðlar hér að ofan skulu teknir til

endurskoðunar í ljósi reynslu af framkvæmd þeirra að fjórum árum liðnum.

V.        Smábátar

Veiðiheimildir smábáta undir sex tonnum í krókakerfi (þorskaflahámarki) sæti sambærilegri meðferð og að ofan greinir eftir því sem við á. Veiðiheimildum þessa hluta flotans skal þó haldið aðgreindum eins og verið hefur og óheimilt að færa þær milli kerfa. Jafnframt verði hafist handa um heildarendurskoðun fiskveiðistjórnarkerfisins fyrir smábátaflotann með það að markmiði að einfalda það og samræma.

 

Fyrst um sinn taki þessar breytingar til kvótabundinna veiða á bolfiski en hafin verði skoðun á því að hvaða marki sambærilegar breytingar gætu átt við gagnvart öðrum tegundum. Ekki er þó ástæða til að hrófla við staðbundnum rétti til sérveiða eða öðrum þáttum fiskveiðistjórnar sem góð sátt hefur verið um.

Næstu verkefni 

Samhliða því að hafist verði handa um þær breytingar á stjórnkerfi fiskveiða sem gerð hefur verið grein fyrir hér að framan er áríðandi að undirbúnar verði aðgerðir sem taki á ýmsum öðrum þáttum sjávarútvegsmálanna. Hér á eftir eru nefnd nokkur brýn verkefni af þeim toga og breytingar sem hrinda þarf í framkvæmd samhliða gildistöku nýs fiskveiðistjórnkerfis.

Brottkast 

Heimilt verði að landa undirmálsfiski utan kvóta en andvirðið að frádregnum kostnaði við að færa smáfiskinn að landi renni í ríkissjóð.  Gerðar verði tilraunir með að leyfa löndun tiltekins meðafla þar sem aðstæður mæla með slíku. Tryggt verði að löndun meðaflans fylgi ekki efnahagslegur ávinningur eða hvati. Lokun veiðisvæða vegna smáfisks tryggi jafnframt að ekki verði gert út á smáfisk. Sóknartakmarkanir verði notaðar í auknum mæli við stjórn veiða smábáta og strandveiðiflotans til að tryggja skjótan árangur aðgerða gegn brottkasti fisks. Sé fiski eftir sem áður hent þrátt fyri rýmkaða möguleika til að færa allan afla að landi gildi um það mjög hörð viðurlög.

Hafrannsóknir  

Brýnt er að hafrannsóknir verði efldar með sérstakri áherslu á að fylgjast með samspili tegundanna og viðgangi staðbundinna stofna. Einnig þarf að efla möguleika rannsóknarstofnana á að skoða áhrif mismunandi veiðarfæra, bera saman árangur mismunandi fiskverndaraðgerða, rannsaka áhrif ólíkra veiðarfæra á hafsbotninn og sinna fleiri slíkum rannsóknarverkefnum sem ekki hefur verið unnið að sem skyldi m.a. vegna fjárskorts.

Alþjóðasamningar 

Farið verði yfir alla alþjóðasamninga og skuldbindingar sem Íslendingar eru aðilar að í þeim tilgangi að tryggja að uppfylltar verði þær kröfur sem lúta að umgengni við lífríki og náttúru, s.s Ríó-yfirlýsinguna, CITES-samninginn, Bernar-samninginn og áætlunina um sjálfbær Norðurlönd.

Fullvinnsla og verðmætasköpun 

Leggja ber áherslu á fullvinnslu afla með vistvænum framleiðsluferlum þannig að sem mest verðmæti fáist með sem minnstum áhrifum á umhverfið. Mengunarbótareglan úr Ríó-yfirlýsingunni leggur auknar skyldur á herðar þeirra er stunda matvælaframleiðslu þ.m.t. útgerð og fiskvinnslu. Í fiskvinnslunni fer umtalsvert magn til spillis af nýtanlegu þurrefni og með nýrri hreinsitækni væri mögulegt að nýta slíkt umhverfinu til hagsbóta t.d. með framleiðslu lífrænna áburðarefna.

Endurskoðun fiskverndaraðgerða 

Hafin verði sérstök endurskoðun á öðrum þáttum fiskverndar svo sem reglum um notkun veiðarfæra, landhelgislínum sem vernda grunnslóðina, friðun svæða, friðun á hrygningartíma o.s.frv.

  

Útgerð skipt í flokka

 

Hafinn verði undirbúningur þess að flokka útgerðina enn frekar niður með hliðsjón af stærð, útgerðarháttum, veiðarfærum o.fl. Við þá flokkun þarf einnig að hafa í huga  æskilega samsetningu flotans og sóknarmynstur og taka tillit til hagsmuna  lífríkisins og æskilegrar nýtingar viðkomandi stofna.

Orkunotkun 

Orkunotkun í sjávarútvegi verði sérstaklega tekin til endurskoðunar með það að markmiði að stuðla að þróun í átt til orkusparnaðar og nýtingar vistvænna orkugjafa í íslenskum sjávarútvegi. Rannsóknir gefa vísbendingu um að báta- og strandveiðiflotinn skili mun meira aflaverðmæti á hvert tonn af olíu miðað við það sem gerist í togaraútgerð. Vinna þarf markvisst að því að draga úr orkunotkun á aflaeiningu. Þessa þætti er nauðsynlegt að rannsaka til hlítar og nota niðurstöðurnar til að þróa fiskveiðar á Íslandsmiðum í átt til umhverfisvænni veiðiaðferða.

Sjávarútvegur í alþjóðlegu samhengi 

Á alþjóðavettvangi eiga Íslendingar að leggja áherslu á þátttöku í alþjóðlegum hafrannsóknum og öðru vísindastarfi sem tengist sjávarútveginum. Við eigum líka að nýta þekkingu okkar á þessu sviði til að aðstoða fátæk ríki við að byggja upp fiskveiðar á forsendum heimamanna og sjálfbærrar þróunar. Ísland á að hafa forgöngu um að samið verði um skiptingu veiða úr sameiginlegum stofnum og flökkustofnum með það að leiðarljósi að ekki verði gengið á höfuðstól náttúrunnar. Sama máli gegnir um veiðistjórnun á alþjóðlegum hafsvæðum.

Því er stundum haldið fram að þrátt fyrir inngöngu í Evrópusambandið myndu Íslendingar sitja einir að fiskveiðunum þar sem aðrar þjóðir hefðu nær enga veiðireynslu á Íslandsmiðum. Kröfur ESB um aðgang að íslenskum sjávarútvegi í skiptum fyrir tollfrjálsa verslun með fiskafurðir við ýmis ríki í Mið- og Austur-Evrópu eftir að þau ganga í Evrópusambandið sýna hversu hæpið er að gera sér slíkar vonir. Eðlilegt er að ætla að íslenskur sjávarútvegur þyrfti að gjalda ESB-aðild og þar með niðurfellingu tolla mun dýrara verði. Enda er það vel þekkt hvílík vandræði hafa skapast í sjávarbyggðum margra aðildarlanda ESB vegna hinnar sameiginlegu sjávarútvegsstefnu þess. 

Ljóst er að sjávarútvegurinn hefur gríðarlega hagsmuna af fullu forræði Íslendinga yfir fiskimiðunum við landið. Hvað Evrópusambandið snertir eru engar líkur á að í þeim efnum standi Íslandi annað til boða en í mesta lagi tímabund­in aðlögun að sameiginlegri sjávarútvegsstefnu ESB. Eftir slíkan aðlögunar­tíma myndu ýmis málefni sem snerta þessa mikilvægu atvinnugrein flytjast til framkvæmda­stjórnarinnar í Brussel. Þar má nefna ákvörðun heildarafla á ári, stjórn veiða úr deilistofnum og flökkustofnum, forræði í samningamálum og samskipti við önnur ríki, t.d. óútkljáð deilumál um skiptingu veiðiheimilda. Það yrði óumdeilanlega mikil afturför ef sjálfstæð rödd Íslands í hafréttarmálum á alþjóðavettvangi hljóðnaði. 

Athugasemdir

[Guðrún María Óskarsdóttir., 22.2.2007 kl. 01:59]

Halelúja, betra er seint en aldrei segi ei meir.

kv.gmaria.

[Georg Eiður Arnarson, 22.2.2007 kl. 15:36]

Miðað við þessar tillögur þá ætla vg ekki að taka á leigu braskinu.Auk þess er talað um dagakerfi smábáta sem reindar hefur var lakt af fyrir nokrum árum.