Eitt mesta björgunnarafrek allra tíma

Víðfrægt er strand breska togarans Dhoon við Látrabjarg þann 12. desember 1947. Skipverjar sendu frá sér neyðarskeyti og Látrabændur brugðust skjótt við og hófu leit. Við Heiðnukinnarhorn er gott útsýni og þaðan sáu þeir hvar skipið hafði strandað undir Geldingsskorardal. Eftir að hafa safnað liði og undirbúið sig undir björgun héldu þeir að slysstað. 12 skipverjar sem eftir lifðu þurftu á meðan að bíða langa og erfiða nótt, bundnir frammi á hvalbak skipsins. 3 höfðu drukknað, skipstjórinn, stýrimaður og háseti. Þeir virðast hafa reynt að fara í land á björgunarbáti sem lá mölbrotinn í fjörunni.

 

Ákveðið var að síga niður á Flaugarnefið sem rís úr sjónum og nær um miðja leið upp bergið, 80 metra hátt. Þetta var um miðjan vetur svo bjargið var allt ísað og sigið því stórhættulegt. Af 12 björgunarmönnum sem fóru niður á Flaugarnef sigu svo 4 menn alla leið niður í fjöru þar sem þeir þurftu að ganga meira en kílómetra með þungan björgunarbúnaðinn yfir ísað og flughált stórgrýtið þangað til komið var á strandstað. Tók þetta allan morguninn. Þeir sem sigu niður voru Þórður Jónsson og Hafliði Halldórsson á Látrum, Andrés Karlsson sem oft var kenndur við Kollsvík og Bjarni Sigurbjörnsson.

Strandstaðurinn var í um 70 metra fjarlægð frá ströndinni. Þórður Jónsson bóndi á Látrum skaut línu til skipsins sem skipbrotsmenn drógu til sín. Þeir voru síðan dregnir í land á björgunarstóli sem festur var við línuna. Langur tími fór í að draga skipverjanna að landi og gangan til baka að Flaugarnefi tók um klukkustund. Um fjögurleytið voru 7 af 12 skipverjum komnir upp, en hinir þurftu vegna þess að sjór var farinn að falla að þurftu hinir að búa um sig í fjörunni, í skjóli við stórgrýti og bíða næsta dags.

Það tók allan næsta dag að hífa mennina upp bjargið. Þegar því var lokið var komið myrkur, sunnan stormur og rigning. Þarna mátti ekki á tæpara standa. Skipbrotsmenn voru aðframkomnir og var brugðið á það ráð að gista um nóttina í tjöldum á bjargbrúninni áður en haldið var heim að bæ. Víst er að menn hafa verið fegnir að komast í hús þann 15. desember.

Nær allir íbúar Hvallátra tóku þátt í þessu frækilega björgunarafreki og einnig fólk alla leið frá Patreksfirði. Á meðan karlmennirnir sigu í bjargið sá kvenfólkið og unglingarnir um að koma vistum, tjöldum, fatnaði og búnaði á milli bjargs og bæjar. Gerð hefur verið kvikmynd um atburðinn, gerði Óskar Gíslason hana. Slysavarnarfélag Íslands stóð fyrir þeirri framkvæmd. Meðal myndefnis í þeirri mynd eru einstæðar myndir frá öðru björgunarafreki undir við Örlygshöfn í Patreksfirði, þegar togarinn Sargon strandaði þar.

60 ár liðin frá strandi Dhoon