Sjómannsbragur

Út við lunningu lífsins

stendur maður og tekur í blökkina

brostnum vonum.

Í porti hamingjunnar uppá

Grettisgötu hálf tólf stendur hálfopin öskutunna

og grætur ferköntuðum tárum

útí sporöskjulagaða hríðina.

 

Og á meðan þrístrendar mellur

ganga um öngstræti lífsins

þá dansa dauðadrukknir lögregluþjónar

trylltann dans við truflaða stöðumæla.

 

Þá felur rópurinn sig

afturá klósetti og glottir

þegar pokinn stígur

fráleystur úr djúpum hafsins.

Gísli ens fróði Konráðsson

Gísli Konráðsson orti þessar vísur í Flatey á Breiðafirði þegar hann missti konu sína Guðrúnu Arnfinnsdóttur eftir ei fulla vikulegu, þann 28. Júní 1858. Guðrún var 42 ára þegar hún lést en Gísli var þá 72 ára.

 

Hreptig lóna leyfturs

lindis fróvar yndis,

ungur átti lengi

aðra norður þaðra.

Logaði ástarlega

ljós við eðli drósar

lifnað lífs að efnum

langa fyrstu daga.

 

Fróðar naut og fríðar

freyju silkidregils

fjörnar vega ferna

fetaða tugi vetrar

frekum framar vikum

fátt í þremur og átta

þráðig raun þá réði

rein guðvefjar eina.

Eitt mesta björgunnarafrek allra tíma

Víðfrægt er strand breska togarans Dhoon við Látrabjarg þann 12. desember 1947. Skipverjar sendu frá sér neyðarskeyti og Látrabændur brugðust skjótt við og hófu leit. Við Heiðnukinnarhorn er gott útsýni og þaðan sáu þeir hvar skipið hafði strandað undir Geldingsskorardal. Eftir að hafa safnað liði og undirbúið sig undir björgun héldu þeir að slysstað. 12 skipverjar sem eftir lifðu þurftu á meðan að bíða langa og erfiða nótt, bundnir frammi á hvalbak skipsins. 3 höfðu drukknað, skipstjórinn, stýrimaður og háseti. Þeir virðast hafa reynt að fara í land á björgunarbáti sem lá mölbrotinn í fjörunni.

 

Ákveðið var að síga niður á Flaugarnefið sem rís úr sjónum og nær um miðja leið upp bergið, 80 metra hátt. Þetta var um miðjan vetur svo bjargið var allt ísað og sigið því stórhættulegt. Af 12 björgunarmönnum sem fóru niður á Flaugarnef sigu svo 4 menn alla leið niður í fjöru þar sem þeir þurftu að ganga meira en kílómetra með þungan björgunarbúnaðinn yfir ísað og flughált stórgrýtið þangað til komið var á strandstað. Tók þetta allan morguninn. Þeir sem sigu niður voru Þórður Jónsson og Hafliði Halldórsson á Látrum, Andrés Karlsson sem oft var kenndur við Kollsvík og Bjarni Sigurbjörnsson.

Strandstaðurinn var í um 70 metra fjarlægð frá ströndinni. Þórður Jónsson bóndi á Látrum skaut línu til skipsins sem skipbrotsmenn drógu til sín. Þeir voru síðan dregnir í land á björgunarstóli sem festur var við línuna. Langur tími fór í að draga skipverjanna að landi og gangan til baka að Flaugarnefi tók um klukkustund. Um fjögurleytið voru 7 af 12 skipverjum komnir upp, en hinir þurftu vegna þess að sjór var farinn að falla að þurftu hinir að búa um sig í fjörunni, í skjóli við stórgrýti og bíða næsta dags.

Það tók allan næsta dag að hífa mennina upp bjargið. Þegar því var lokið var komið myrkur, sunnan stormur og rigning. Þarna mátti ekki á tæpara standa. Skipbrotsmenn voru aðframkomnir og var brugðið á það ráð að gista um nóttina í tjöldum á bjargbrúninni áður en haldið var heim að bæ. Víst er að menn hafa verið fegnir að komast í hús þann 15. desember.

Nær allir íbúar Hvallátra tóku þátt í þessu frækilega björgunarafreki og einnig fólk alla leið frá Patreksfirði. Á meðan karlmennirnir sigu í bjargið sá kvenfólkið og unglingarnir um að koma vistum, tjöldum, fatnaði og búnaði á milli bjargs og bæjar. Gerð hefur verið kvikmynd um atburðinn, gerði Óskar Gíslason hana. Slysavarnarfélag Íslands stóð fyrir þeirri framkvæmd. Meðal myndefnis í þeirri mynd eru einstæðar myndir frá öðru björgunarafreki undir við Örlygshöfn í Patreksfirði, þegar togarinn Sargon strandaði þar.

60 ár liðin frá strandi Dhoon

Af hverju Jónsmessa ?

Jónsmessan er fæðingarhátíð Jóhannesar skírara enda eru Jón og Jóhannes tvö afbrigði sama nafns í íslensku. Í gömlum ritum er Jóhannes skírari oft nefndur Jón eða Jóan skírari eða baptisti. Dagsetningu Jónsmessu má rekja til ákvörðunar Rómarkirkjunnar að haldið skyldi upp á fæðingardaga Jesú Krists og Jóhannesar skírara á fornum sólstöðuhátíðum, á stysta og lengsta degi ársins á norðurhveli jarðar. Samkvæmt Nýja testamentinu fæddist Jóhannes um það bil sex mánuðum á undan Jesú.

Að Jesús sé fæddur í svartasta skammdeginu þegar sólarganginn tekur að lengja, er auðvitað þrungið merkingu og táknar þá von sem Jesús færir mannkyninu samkvæmt kristinni guðfræði. Því passaði það fullkomlega að fæðing Jóhannesar skyldi tímasett þegar sólargangur væri sem lengstur.

Þegar júlíanska tímatalinu var komið á í Rómaveldi á 1. öld f. Kr., héldu Rómverjar upp á 24. júní sem lengsta dag ársins. Það tímatal lá til grundvallar ákvörðun Rómarkirkjunnar nokkrum öldum síðar að messudag Jóhannesar skírara bæri upp á þann dag. Menn gerðu sér þá ekki grein fyrir því að sumarsólhvörf höfðu færst fram um þrjá daga miðað við stjarnfræðilegar sólstöður. Jónsmessu ber því ekki upp á lengsta dag ársins fremur en jólin á stysta dag ársins.

Heimild; Saga daganna eftir Árni Björnsson.

Jónsmessunótt

Jónsmessunóttin, aðfaranótt 24. júní, er ein þeirra fjögurra nátta í íslenskri þjóðtrú sem taldar eru hvað magnaðastar og þá geta alls kyns dularfullir hlutir gerst. Hinar næturnar eru allar í skammdeginu: Jólanótt, nýársnótt og þrettándanótt. Sagt er að á Jónsmessunótt fljóti upp ýmiss konar náttúrusteinar sem geta komið að góðu gagni. Þá má einnig finna ýmis nýtileg grös.

Það er algengur hugsunarháttur í þjóðtrú að sé farið út fyrir það sem myndar einhverja heild skapist hættuástand; alls kyns öfl, bæði góð og ill, leysist úr læðingi eða hlutir öðlist sérstaka eiginleika. Þetta á til dæmis við þegar einu ferli lýkur og annað tekur við.

Þegar einum degi lýkur og annar hefst, klukkan tólf á miðnætti, fara hin myrku öfl á stjá; hið sama gerist þegar árinu lýkur, á nýársnótt og þegar sólin nær hápunkti á hringferli sínum á Jónsmessunni.

Eitt af því sem magnast upp og öðlast sérstakan lækningamátt á Jónsmessunóttinni er döggin. Þess vegna er það gömul trú að mjög heilnæmt sé að velta sér nakinn upp úr dögginni þessa nótt. Geri menn það batna þeim allir sjúkdómar og þeim verður ekki misdægurt næsta árið á eftir.

Jónsmessuhátíð í Viðey

Martröð

Sjódauður maður kom í draumi til vinar síns og bað um að hirt væri um bein sín sjórekin.

 

Gerðu mér greiða,

gakkt út á Skarfahlein.

Haustnóttin heiða

hrímgar þar fjörustein,

liggja þar látin bein

lauguð af Græði.

Þar ríkir þögnin ein,

þó vantar næði.

Þó vantar mig næði.

 

Svalt er í sjónum,

sefur þar enginn rótt.

Krabbar með klónum

klipu mig dag og nótt,

týndi ég höfði og hönd

í hafölduróti.

Bylgjur sem ber að strönd,

berja mig grjóti.

Þær berja mig grjóti.

 

Gerðu mér greiða,

gakkt út á Skarfahlein.

Brimaldan breiða

bjó um mig þar við stein,

dauft er í dauðsmannsvík

daunill sú fjara.

Drafnar þar lemstrað lík,

liggjandi í þara.

Ligg ég í þara.

                                             

Höfundur; Örn Arnarson.

Glæsilegt framtak

hjá frænku. Ég verð kúnni númer eitt hjá miss Anderson.............úlalala  

Pamela Anderson ætlar að opna súlustaðakeðjuna „Lapland“