Frelsið er betra en höft í höndum fárra

Atvinnufrelsisákvæði stjórnarskrárinnar er mikilvægara en margan grunar. Margir taka andköf yfir þeirri tilhugsun að frelsi skuli innleitt í eina grein útgerðar þótt það sé aðeins í eitt ár.

Ritstjóri Morgunblaðsins kallar frelsi athafnamanna til úthafsrækjuveiða hvorki meira né minna en aðför að sjávarútveginum. Fyrrverandi sjávarútvegsráðherra Sjálfstæðisflokksins rífur í hár sitt yfir þessari ósvinnu.

Hvað er orðið af fánabera einkaframtaksins og frelsisins, Sjálfstæðisflokknum, þegar athafnafrelsi er kallað aðför að öllum 166 eigendum sjávarútvegsins í þjóðareigu?

Það er kannski meira en tímabært að rifja upp ástæðuna fyrir því að atvinnufrelsið er greipt í grundvallarlög landsins. Það er vegna þess að reynslan í gegnum aldirnar hefur kennt þjóðinni þá hörðu lexíu að almenningur tapar mest þegar þrengt er að atvinnufrelsinu.

Þegar fámennur hópur nær tökum eða eignarhaldi á mikisverðum réttindum og getur fénýtt þau í eigin þágu verður það alþýða landsins sem á endanum borgar, alltaf.

Sægreifarnir hafa hrifsað til sín 400 milljarða króna á aðeins 12 árum út úr greininni. Eftir sitja fyrirtækin með skuldirnar. Eignirnar eða öllu heldur peningarnir eru komnir í einkahlutafélög einhvers staðar í veröldinni, vel og vandlega geymdir.

Sum fyrirtækin skulda miklu meira en þau geta nokkurn tíma borgað og nýju bankarnir eru önnum kafnir við að endurskipuleggja sjávarútveginn, eins og það heitir. Það þýðir að selja fyrirtækin til og frá og afskrifa milljarða hér og þar svo þau verði nú rekstrarhæf.

Almenningur borgar. Svo þarf að lækka launakostnað til þess að geta borgað vextina. Það er gert með því að fækka störfum, lækka launin og láta sjómenn borga hlut af kvótakostnaðinum. Almeninngur borgar það líka.

Bankarnir, LÍÚ og Sjálfstæðisflokkurinn vilja að áfram geti 166 handhafar kvótans ráðið því hverjir þá að fara á sjó, vilja áfram að handhafarnir hafi sjálfdæmi um það verð sem greiða skal þeim hinu sömu fyrir sjóferðina og heimildina til þess að veiða fiskinn , vilja áfram geta mergsogið sjávarútveginn í eigin þágu, vilja áfram hafa kvótann á tegundum sem ekki eru veiddar og vilja áfram hafa víðtækar og rúmar heimildir til þess að selja, framselja, víxla, umbreyta, geyma, týna og skipta kvóta milli fisktegunda, skipa, ára og manna.

Þetta óskabarn braskaranna, kvótakerfið, er það ópíum sem gert hefur hagsmunasamtök og stjórnmálaflokka að uppdópuðum herfylkjum gráðugra og samviskulausra sem hafa glatað uppruna sínum og muna ekki lengur til hvers þau voru stofnuð.

Leiðin út úr spillingunni er í gegnum atvinnufrelsið. Þá koma fram einstaklingar á heilbrigðum forsendum og ýta ónytjungunum til hliðar. Einokunarkaupmenn fyrri alda vildu ekki samkeppni því hún var aðför að þeim. Almenningur bar kostnaðinn af einokuninni og hagur hans batnaði ekki fyrr en leikreglunum hafði verið umbylt.

Einokunin var aðför að almenningi. Frelsið var það sem skipti sköpum. Með tilkomu verslunarfrelsins, sem Jón Sigurðsson, barðist hvað mest fyrir, fengu ungir útvegsbændur og sjómenn á Vestfjörðum tækifæri til þess að hasla sér völl í útgerð og verslun.

Framfarir urðu stórstígar á næstu áratugum og hagur almennings batnaði svo um munaði.

Það þurfti að afnema einokunina fyrst, því meðan hún var við lýði voru mönnum allar bjargir bannaðar. Einokunarkaupmaðurinn tók allan hagnað til sín og mergsaug almenning og atvinnuvegina.

Sama hefur gerst á síðustu 15 árum í sjávarútveginum. Sjá menn ekki skuldirnar á fyrirtækjunum?

Sjá menn ekki hvað laun hafa lækkað? Sjá menn ekki hvað fólki hefur fækkað í sjávarplássunum? Sjá menn ekki skattasvindlið, aflandshlutafélögin, einkahlutafélögin og útrásarskömmina?

Ef það er aðför að einokunarmönnunum að breyta kerfinu er kerfið þá ekki aðför að almenningi?

Nú er frelsið til þess að veiða úthafsrækju svo yfirþyrmandi að einokunarmenn eru skelfingu lostnir. Þeir minna helst á dýr sem hefur verið lengi innilokað í búri.

Þegar það er opnað þorir dýrið ekki að vera utan hins lokaða heims og kýs að dvelja áfram inni í búrinu. En frelsinu fylgja tækifæri sem annars eru ekki fyrir hendi.

Með frelsinu koma menn sem nýta sér tækifærin. Sjá leiðir sem einokunarmennirnir fundu ekki og eflast af störfum sínum. Af því hefur almenningur mikinn ávinning.

Öll árin sem einokun var á úthafsrækjuveiðum varð almenningi dýr. Einokunarmennirnir notuðu kvótann til þess að fénýta veiðiheimildir í öðrum verðmætum fisktegundum og mergsugu útgerðirnar sem veiddu fiskinn.

Einokunin kom í veg fyrir að aðrir spreyttu sig á því að veiða úrhafsrækjuna.

Hún drap niður einkaframtak og útsjónarsemi. Einn útgerðarmaður á Ísafirði hefur árum saman lagt fyrir sig þessar veiðar, en hefur ekki átt kvóta. Hann sagði fyrir réttu ári í blaðaviðtali að honum kæmi best að hafa frjálsar veiðar.

Það eru líklega ómældar fjárhæðir sem hann hefur mátt greiða í vasa ópíumliðsins, sem betur hefðu verið komnar í fyrirtækinu.

Nú hefur þessi útgerðarmaður keypt kvóta og snúið við blaðinu. Hann vill núna loka veiðunum fyrir utangarðsmönnum. En það sem þessi ágæti Ísfirðingur hefur sannað á undanförnum árum með dugnaði sínum og þrákelkni er enn í fullu gildi.

Hann væri í dag mun betur staddur ef hann hefði betur notið frelsis síns á þessum árum. Hann skapaði vinnu þegar einokunarmennirnir gátu það ekki. Hann skapaði verðmæti þegar hinir sátu með hendur í skauti. Atvinnufrelsið er betra en höft í höndum fárra.

Frjálsar veiðar er góð leið út úr ruglinu og þegar til þess kemur að takmarka þarf veiðarnar á nýjan leik verður hægt að setja kerfi sem byggist á atvinnufrelsi.

Atvinnueinokun kvótakerfisins á heima á öskuhaugum sögunnar.

Grein eftir Kristinn H. Gunnarsson.

Úthafsrækjan - samráðsforstjórar LÍÚ - svona haga þeir sér

Um miðjan febrúar 2006 bárust þau tíðindi að grálúðukvóti innan íslenskrar lögsögu væri nær ófáanlegur til leigu nema kanski gegn ofurgjaldi.

Þessi staða kom flestum í opna skjöldu, ekki síst í ljósi þess að einungis hafði náðst að veiða 4314 tonn af 16.146 tonna úthlutuðu aflamarki það fiskveiðiárið.

Ekki náðist að veiða 6000 tonn af 17.900 tonna aflamarki í grálúðu á fiskveiðiári á undan 2004/2005.

Lengst af á þessu tímabili og hafði leiguverð á grálúðukvóta verið á bilinu 30 til 40 krónur fyrir kílóið og framboð margfalt umfram eftirspurn.

En í febrúar 2006 brá svo við að ekki var hægt að fá leigt eitt einasta kíló af grálúðu og skiptir þá varla nokkru máli hvaða upphæð var í boði.

Það er ljóst að íslenskar aflaheimildir í grálúðu eru á höndum örfárra fyrirtækja innan LÍÚ og einfalt mál fyrir forstjórana að ráða framboði og verði á leigukvótum.

Ekki þarf að hringja nema örfá símtöl eða senda tölvupósta til að stoppa framboð á grálúðukvótum og sprengja verðið upp úr öllu velsæmi.

Þetta hafa þeir leikið hvað eftir annað árum saman í öllum tegundum með það eitt að markmiði að slátra öllum leiguliðum á kvótalausum skipum.

En af hverju gerist þetta í febrúar 2006 þrátt fyrir að sýnt var að ekki náist að veiða nema hluta af því aflamarki í grálúðu sem eftir var á yfirstandandi fiskveiðiári ?

Svarið við þessari spurningu vita fáir enn sem komið er en aftur á móti vitum við það nokkrir sem um málið fjöllum.

Tvö skip Síldey NS-25 og Jón Steingrímsson RE-7 höfðu verið útbúin af eigendum sínum til netaveiða á grálúðu. Þessi tvö skip voru kvótalaus með öllu og höfðu verið lengi.

Útgerðirnar mátt reiða sig á leigukvóta og treyst á að framboð væri nægilegt á hverjum tíma þó svo að endurgjaldið hafi verið langt umfram það sem þær höfðu ráðið við að greiða.

 Verð á leigukvóta í grálúðu hafði verið mjög lágt undangengin ár eins og áður greinir en verð á afurðum mjög hátt.

Því var eðlileg og sjálfsögð sjálfsbjargarviðleittni hjá útgerðum Síldeyjar og Jóns Steingrímssonar að keyra sig út úr leigu á þorski og öðrum rándýrum bolfisktegundum og skipta yfir á veiðar í grálúðunet.

Aðeins eitt skip stundaði veiðar við Ísland með grálúðunetum Tjaldur SH-270 sem var í eigu Brims hf.

Útgerð Tjalds var því frumkvöðull í veiðum á grálúðu með netum við Ísland og höfðu veiðarnar gengið ákaflega vel.

Forsvarsmaður útgerðar skipsins var Guðmundur Kristjánsson sem jafnframt er langstærsti einstaki eigandi í úthlutuðu aflamarki grálúðu innan íslenskrar fiskveiðilögsögu.

Haft var eftir útgerðarmanninum ef fleiri skip ætluðu að fara á veiðar með grálúðunet til viðbótar við Tjaldinn þá yrði ekkert til skiptana í sjónum hringinn í kringum landið þar sem öll lögsaga Íslands út á 200 sjómílur þyldi einungis eitt skip.

Slíkur málflutningur er heimskulegur en gefur svarið við þeirri spurningu sem sett var fram hér að framan.

Það er skemmst frá því að segja að útgerðirnar sem gerðu út Síldey og Jón Steingrímsson urðu mjög fljótlega gjaldþrota vegna samráðs og kúgunnar LÍÚ.

Nákvæmlega þetta hefur þeim gengið til með allar aðrar tegundir og er rækjan ekki undan skilin.

Nákvæmlega þetta ætla þeir sér að gera ef ráðherra sjávarútvegsmála Jón Bjarnason bakkar með þá ákvörðun sína að gefa veiðar á úthafsrækju frjálsar.

Er það þetta sem Íslendingar vilja horfa upp á áfram að örfáir einstaklingar leiki sér að því að rústa hagsmunum þjóðarinnar í skiptum fyrir sína eigin stundar hagsmuni ?

Byggðastofnun í vandræðum á ný

Hulunni svipt af óþekktum verkum Kafka

Á næstunni verður bankahólf í banka í Zurich í Sviss opnað en talið er að það geymi handrit og teikningar eftir rithöfundinn Franz Kafka.

Opnun hólfsins er síðasti snúningurinn í langdreginni lagadeilu um hverjir séu eigendur innihalds þess. Tvær systur í Ísrael halda því fram að handritin og teikningarnar séu arfur frá móður sinni en stjórnvöld í Ísraels krefjast eignarhalds þar sem um hluta af menningararfleið landsins sé að ræða.

Kafka bað rithöfundinn Max Brod að brenna þessa pappíra eftir andlát sitt en Brod gerði það ekki. Hann arfleiddi síðan ritara sinn að handritunum og teikningunum en ritarinn er móður systranna tveggja.

Úthafs - rækjan gefin frjáls - tekin út úr kvóta

Jón Bjarnason sjávarútvegsráðherra hefur ákveðið að gefa úthafsrækjuveiðar frjálsar á komandi fiskveiðiári. Forsendan er sú að ekki hafi verið veitt upp í útgefið aflamark á neinu fiskveiðiári frá fiskveiðiárinu 2000/01.

Þessi ákvörðun er tekin til eins árs og henni er ætlað hvetja til betri nýtingar á úthafsrækjustofninum og þannig verði sem mestum verðmætum náð, segir í frétt frá sjávarútvegsráðuneytinu. Í lok ársins verði staðan svo endurmetin.

Gert er jafnfram ráð fyrir að lagt verði fram frumvarp á haustþingi um stýringu rækjuveiða fiskveiðiárið 2010/11.

 Í fréttinni er vísað til skýrslu starfshóps ráðuneytisins um veiðar á úthafsrækju frá yfirstandandi ári en þar segir m.a.:

 

“Að framansögðu virðist sem sóknarstýring gæti hentað við veiðistjórnun á úthafsrækju og myndi það líklega vinna gegn því að heimildir döguðu uppi í lok fiskveiðiárs, auk þess sem slík stýring byggir ekki á aflamarki sem leitt getur til millifærslu bolfisks.

Einnig myndu afleiðingar óvissu í stofnmati á úthafsrækju væntanlega verða minni. Með sóknarstýringu á rækjuveiðum yrði upphaflega miðað við sóknartíma á tilteknu viðmiðunartímabili og sóknin stillt þannig við innleiðingu kerfisins að talið yrði að stofninn þyldi vel álagið.

Eftir því sem rækjukannanir og afli á sóknareiningu í veiðunum breyttust sveiflaðist aflinn, en eðlilegast væri að skilgreina viðmiðunarmörk í afla á sóknareiningu eða í stofnmælingu sem kveði á um hvernig dregið yrði úr sókn eða hún aukin eftir mældum stærðum.”

Síðan segir í niðurstöðum vinnuhópsins:

 “Með sóknarstýringu á úthafsrækjuveiðum mætti vinna gegn því að heimildir til úthafsrækjuveiða döguðu uppi. Um allverulega kerfisbreytingu yrði að ræða sem krefðist breytinga á löggjöf."

Frjálsar makrílveiðar strandveiðibáta

Nú hefur Jón Bjarnason sjávarútvegsráðherra enn einu sinni sannað rækilega svo ekki verður um villst að hann er okkar besti sjávarútvegsráðherra frá tíð Lúðvíks Jósepssonar og Matthíasar Bjarnasonar.

Hvernig á að elda makríl?

Baráttan um ætið stendur á milli LÍÚ og alls lífríkis sjávar

Hætta ætti loðnuveiðum við landiðí eitt skipti fyrir öll og banna allar veiðar með flottrolli í lögsögu Íslands.

Flottrollið veldur gríðarlegum skaða á öllum fiskistofnum beint og óbeint. Smug fiska í gegnum flottroll skilur eftir sig 10-15 fallt af dauðum fiski í sjónum umfram það sem skipin koma með að landi.

Flottrollið splundrar göngu fiskitorfa og ruglar göngumynstur þeirra.

Loðnan er undirstaða alls lífríki sjávar við ísland. Ef loðnan er drepin hrynja margir fiskistofnar eins og við höfum illilega orðið vitni af.

Nærtækasta dæmið er léleg nýliðun þorsks, hrun hörpudisksstofnsins, hrun rækjustofnanna og margt fleira.

Baráttan um ætið bitnar síðan með ógnarþunga á öllum sjófugl við Ísland sem að endingu rústar tegundunum.

Baráttan um ætið á ekki að standa á milli gráðugra grútapramma-útgerða og alls lífríki sjávar við Ísland heldur á milli tegundanna.

Stjórnvöld verða að grípa strax til aðgerða og stöðva loðnuveiðar í eitt skipti fyrir öll.

Lundastofn að hrynja í Eyjum

Hið alkunna samráð og ofríki LÍÚ

Þetta ætti ekki að koma mönnum á óvart.

Þeir munu frekar láta þessar heimildir detta dauðar niður heldur en að lækka verðið á leigunni.

Nú er mál til komið að sjávarútvegsráðherra grípi inn í og gefi veiðar á ýsu frjálsar sem eftir er af fiskveiðiárinu.

Undrast lítil viðskipti með ýsu