Minni Hrafnseyrar við Arnarfjörð

Hrafnseyri við Arnarfjörð er landnámsjörð og gamalt höfðingjasetur. Í landnámsbókum segir að fyrst hafi reist þar bústað Án rauðfeldur, Grímssonar loðskinna úr Hrafnistu í Noregien dóttursonur Án bogsveigis. Hann hafði að sögn herjað á Írland eins og víkingum var títt og fengið þar þeirrar konu er Grélöð nefndist, dóttur Bjartmars jarls. En þau fóru til Íslands,  þrátt fyrir ættgöfgi konunnar, að nema land og gerast frumbýlisfólk.

Skemmtileg frásögn hefur varðveist um bólstaðarskipti þeirra Áns og Grélaðar. Þau reistu fyrst bæ í Dufansdal, en Grélöðu geðjaðist ei sá staður, þótti þar illa ilma úr jörðu. Fluttu þau sig þá yfir fjörð og reistu bú, þar sem enn stendur bær, uppi á allháum bakka frammi við sjó, og nefndu Eyri.

Bæjarstæði er fallegt, sér þaðan til botns í Arnarfirði þar sem áin Dynjandi steypist niður af samnefndri heiði og myndar Fjallfoss, en suður og út með firði ber fyrir auga reglubundna röð fjallshnjúka allt til hafs með víkur og dali á millum eins og vígskörð í risakastala. Á þessum stað þótti Grélöðu vera hunangsilmur úr grasi.

Á Sturlungaöld bjó sem kunnugt er Hrafn Sveinbjarnarson á Eyri og var höfðingi þar vestur um firði. Er höfðingjaætt hans oftast kölluð Eyrarmenn. Hrafn var sagður hinn mesti ágætismaður, lækningafróður og mikill vinur Guðmundar biskups Arasonar.

Saga hans í Sturlungasafninu minnir að vísu um sumt á hálfvæmna helgisögu; sennilega rituð af klerki og fylgismanni kirkjuvaldshreyfingarinnar og dregur mjög fram hlut Hrafns gagnvart höfuðóvini hans, hinum harðskeytta keppinaut um völdin á Vestfjörðum, Þorvaldi Vatnsfirðingi.

Mætti vel vera eitthvert samband milli hunangsilmsins sem Grélöð fann og greint er frá í landnámsbókum og hins guðhrædda biskupsvinar og góðmennis sem Hrafnssaga lýsir. En við Hrafn hefur Eyri jafnan verið kennd síðan. Þar hefur verið kirkjustaður í margar aldir og í kaþólskum sið var guðshús staðarins helgað Maríu guðsmóður og Páli postula.

Um aldamótin 1800 er Hrafnseyri samt hvorki höfðingjasetur né stórbýli, en þetta prestakall er þó í röð betri brauða. Sr. Jón Sigurðsson, afi alnafna síns „forseta“ fékk þetta prestakall 1785. Sigurður, sonur hans, varð stúdent úr Hólavallaskóla í Reykjavík 1798, en hugði ekki á eða skorti efni til framhaldsnáms við Kaupmannahafnarháskóla, heldur réðs sem vinnumaður til föður síns, uns hann var vígður aðstoðarprestur hans fjórum árum síðar, árið 1802.

Árið 1803 kvænist sr. Sigurður Þórdísi og fékk þriðjung Hrafnseyrar til ábúðar og 12 rd í árslaun. Alllöngu síðar hreppir sr. Sigurður hálfar preststekjur en fyrst árið 1821, eftir lát föður síns, fær hann veitingu fyrir öllu prestakallinu.

Af þessu sést glöggt að sr. Sigurður sættir sig framan af ævi við fátækleg kjör aðstoðarprests. Í rauninni varð hann aldrei efnaður maður, þó eflaust hafi hann bjargast vel með miklum dugnaði á þeim hallæristímum sem gengu yfir landið. Stærst verður bú hans 4 nautgripir, 60 fjár og 2 hross auk staðarkúgilda.

En í Arnarfirði var sjávarafli og margvísleg hlunnindi, selveiðar og bjargfuglatekja, ómetanleg búdrýgindi þegar lífsafkoma fólks snérist fyrst og fremst um að hafa til fæðis og klæðis. Heimilisfólk í tíð þeirra feðga, Jóns og Sigurðar, var oftast 16-20 manns. Hefur því orðið að afla mikils utan heimilis umfram það sem svo lítið bú gat gefið af sér, enda voru þeir feðgar atorkusamir mjög og héldu sig og sína fast við störf.

Sr. Jón húsaði bæ sinn allan, myndarlega eftir því sem þá var títt, á sinni presttíð. Um sr. Sigurð er sagt að hann hafi aldrei látið verk úr hendi falla. Þau Þórdís og sr. Sigurður eignuðust tvö börn auk Jóns, Jens og Margréti.

Fjölmenni á Hrafnseyri

Fyrrum ráðherra hreykir sér af rústun sjávarbyggða

Nú er hart  sótt að Hafró um að auka aflaheimildir en stofnunin harðneitar, það sé langtíma markmið  að byggja upp stofninn með því að takmarka veiðar og ekki megi kvika frá því þó hart sé í ári.

„Það hefur verið stunduð væg ofveiði á stofninum í áratugi“ ........

sagði forstjórinn í útvarpsviðtali fyrir skömmu. 

Oft er fróðlegt að skoða gamlar blaðagreinar. Þær eru fljótar að gleymast enda er sagt að ekkert sé jafn gamalt og blaðið frá í gær.

Þær eru heimild um hvað menn sögðu, eða voru að hugsa, á hverjum tíma. Heimildirnar mást ekki út þó höfundar kynnu að óska þess. 

Hér að neðan er grein úr Mogga frá haustinu 1997, þegar Hafró var að hæla sér af árangri uppbyggingarstarfsins (Mbl. 14. 10. 1997).

 „Verndun þorsksins ber ávöxt“

„Á árunum 1986-1996 sýndu mælingar Hafrannsóknastofnunarinnar, að nýliðun í þorskstofninn var oftast langt undir meðallagi.

Miðað við sóknarþungann framan af á þessu tímabili varð áframhaldandi minnkun stofnsins ekki umflúin. Sérstakar áhyggjur höfðu menn af þróun hrygningarstofnsins.

Lagt var til að draga stórlega úr veiðum, til þess að snúa þróuninni við. Afleiðingarnar af slíkum takmörkunum þýddu mikla tekjuskerðingu fyrir sjávarútveginn og reyndar þjóðina alla auk þess sem hætta var á að markaðir töpuðust.

Menn vonuðu í lengstu lög, að unnt yrði komast hjá miklum niðurskurði í afla og fjöregg þjóðarinnar myndi rétta við, nánast af sjálfsdáðum.

Sú von brást og enn hélt stofninn áfram að minnka þrátt fyrir ýmsar veiðitakmarkanir.

Eftir útfærslu landhelginnar 1975 hafði árlegur þorskafli verið á bilinu 250-470 þúsund tonn fram til 1993.

Nauðsynlegt reyndist að draga svo úr veiðum, að ársaflinn yrði ekki meiri en hann var á árum síðari heimsstyrjaldarinnar, þegar landsmenn voru helmingi færri.

Þetta mikilvæga skref var stutt dyggilega af flestum hagsmunaaðilum sjávarútvegsins.

Í kjölfar friðunaraðgerða varð aflinn tæp 200 þús. tonn fiskveiðiárið 1993/94.

Lægst fór aflinn í 165 þús. tonn fiskveiðiárið 1994/95. Aflareglan svokallaða, sem tekin var upp í þorskveiðunum 1995 er þýðingarmikil við endurreisn þorskstofnsins.

Árangurinn af þessum friðunaraðgerðum er nú óðum að koma í ljós: 

1. Veiðidánartala hefur lækkað um tæplega helming undanfarin þrjú ár, sem þýðir m.ö.o. að mun fleiri fiskar í veiðistofni lifa úr hverjum árgangi en áður.

2. Bæði veiðistofn og hrygningarstofn eru nú aftur í vexti.

3. Afli á sóknareiningu hefur aukist verulega og þannig stuðlað að hagkvæmari veiðum.

4. Takmörkun sóknar hefur leitt til þess að frekar er sóst eftir stærri og verðmeiri þorski, þannig að dregið hefur úr smáfiskadrápi og skyndilokunum á smáfisk.

5. Í ár eru fyrstu merki um, að klak hafi heppnast bærilega um margra ára skeið. Hefur ekki fundist jafnmikið af seiðum síðan 1984.

Gott klak í ár eru langþráð og um leið ánægjulegustu tíðindin, því í raun fer fiskstofn ekki að rétta við að gagni, nema að klakið heppnist vel og helst sem oftast.

Allt er þetta til vitnis um að friðunaraðgerðir undanfarinna ára eru farnar að bera ávöxt. Fleiru er verið að vinna að til verndar þorskinum.

Í því sambandi má sérstaklega nefna smáfiskaskiljuna, sem verið er að taka smám saman í notkun. Miklar vonir eru bundnar við hana til þess draga enn frekar úr veiðum smáfisks. 

Með stækkandi stofni hefur þorskaflinn aftur farið vaxandi og er kvótinn á yfirstandandi fiskveiðiári 218 þúsund tonn.

Óskir um auknar þorskveiðiheimildir eru enn til staðar þótt þrýstingurinn sé ekki eins mikill og oftast áður.

Í mikið hefur verið lagt til að ná þeim árangri, sem nú örlar á. Þótt útlitið sé bjartara nú en um langt skeið byggjum við ekki framtíð þorskveiða okkar á einum góðum þorskárgangi.

Í kjölfar stækkandi hrygningarstofns markar klakið í ár vonandi, að betri nýliðun sé framundan, því það þarf nokkra góða árganga til að bera uppi auknar veiðar.

Aflaregla sú, sem tekin var upp í þorskveiðunum á án efa eftir að skila góðum árangri er fram í sækir.

Skynsamlegast er því að halda áfram á þeirri braut hófseminnar, sem þegar hefur verið mörkuð.

Ég er ekki í nokkrum vafa um, að það sem gert hefur verið og verið er að gera til verndar þorskinum, t.d. að taka upp aflareglu fyrir fleiri tegundir, eins og nú er unnið að, muni nýtast vel við friðun annarra fiskstofna í framtíðinni“.

Þetta skrifaði Sigfús Schobka fiskifræðingur á Hafró haustið 1997, eftir að metafli hafði verið í seiðaleiðangri Hafró.

Skemmst er frá því að segja að þetta fór allt í vaskinn. Seiðin fóru í fiskafóður og árið 2000 varð horfellir í stofninum, nokkuð sem var kallað ofmat. "Ofmatið" var  þrautaleið Hafró til að komast frá óþægilegri gagnrýni um að ráðleggingar þeirra væru della.

 Mér er þetta vel kunnugt því ég varaði stjórnvöld við því að hungureinkenni væri í stofninum og að hann að dragast saman en ekki að stækka eins og Hafró hélt fram. Enginn hlustaði en spáin rættist  

Enn lemur Hafró hausnum við steininn og reynir að þvinga náttúruna með stærðfræðilögmálum.

Fer ekki að verða komið nóg?

Grein Sigfúsar ber með sér verið var að auka veiðar undir vísindalegu eftirliti. Var það þessi væga ofveiði ? Bull er þetta.

Greinarskrif fengin að láni hjá Jóni Kristjánssyni fiskifræðingi.

Rétt ákvörðun að draga úr veiðum 2007

Nú er komið nóg af þvælunni

Ef stjórnvöld grípa ekki inn í núna og stöðva þessa þvælu þá verður almenningur að skerast í leikinn og taka til sinna ráða.

Þorskstofninn stækkar

Upplogin og pöntuð skýrsla

Eins og við var að búast þá kemur þessi niðurstaða ekki á óvart þó svo að staðreyndirnar tali ALLT öðru máli.

Hvernig í ósköpunum datt Jóni Bjarnasyni í hug að fá Hagfræðistofnun Háskóla Íslands í að ransaka sinn eigin glæp.

Ég skora á ráðherra að láta hlutlausa aðila, td "SÉRSSTAKAN SAKSÓKNARA" taka ærlega út svikamyllu LÍÚ og Háskólans.

Þessi skýrsla er lygi af sverustu gerð og öruglega samin af Ragnari Árnasyni svika prófessor og álíka óþokkum.

Kvótamarkaður talinn skilvirkur

Norskur sjávarútvegur í miklum blóma

Sjávarútvegur í Noregi skapar því sem næst jafnmikil verðmæti á öðrum sviðum samfélagsins og í eigin greinum. Þannig leiðir hver króna, sem verður til í hjá sjávarútvegsfyrirtækjum, til 95 aura verðmætasköpunar annars staðar. Þessi margfeldisáhrif eru gríðarlega mikilvæg fyrir norskt samfélag ekki síst í hinum dreifðu byggðum landsins.

Þessir úrreikningar miðast við árið 2008 og voru gerðir af SINTEF, stærsta sjálfstæða ráðgjafafyrirtæki á Norðurlöndum, fyrir samtök sjávarútvegsins í Noregi. Mikilvægi sjávarútvegs að þessu leyti hefur aukist því fyrir tveimur árum skapaði hver króna í greininni um 60 aura annars staðar.

Sjávarútvegur eins og aðrir frumatvinnuvegir búa til mörg afleidd störf í hvers konar þjónustu. Norskur sjávarútvegur hafði mikið umleikis á árinu 2008, meðal annars var lagt í miklar fjárfestingar sem nema um 4,6 milljörðum NOK (92 milljarðar ISK), þar af fóru 1,8 milljarðar til fiskveiða, 1,6 milljarðar í fiskeldi og 1,2 milljarðar í fiskvinnslu.

Framlag norsks sjávarútvegs til landsframleiðslu 2008 er metið á 36 milljarða NOK (720 milljarða ISK). Frumgreinin sjálf, þ.e. veiðar, vinnsla og fiskeldi, skilaði 18,5 milljörðum en margeldisáhrifin gáfu 17,5 milljarða til viðbótar. Hvert ársverk í sjávarútvegi skilaði um 700 þúsund NOK verðmætum til samfélagsins (14 milljónum ISK).

Á heildina litið voru unnin 44 þúsund ársverk árið 2008 í tengslum við norskan sjávarútveg. Við frumgreinina, veiðar, vinnsla og fiskeldi, unnu um 24 þúsund manns en 20 þúsund manns störfuðu í afleiddum greinum. Hvert ársverk í sjávarútvegi skapaði því nánar tiltekið 0,84 ársverk annars staðar.  

Vilhjálmur frá Skáholti

Vilhjálmur frá Skáholti var til umfjöllunar í Litlu flugunni hjá RÚV á Rás, 1 í umsjón Lanu Kolbrúnar Eddudóttur þann 6. mai og 13. mai sl.

Ég varð heillaður af þessum meinta launsyni Einars Benediktssonar eftir að hafa hlustað á þættina hennar Lenu.

Flestir kannast við borgarskáldin Tómas Guðmundsson og Stein Steinar, líklega færri við Vilhjálm frá Skáholti sem sönnu nær telst Reykjavíkurbarn: fæddist í borginni, ólst þar upp, orti um hana og dó í henni.

Maðurinn var ekki allra. Því má vel vera að smámunasöm samtíð hafi ályktað um listhæfileika skáldsins út frá undarlegri framkomu.

Ekki svo að skilja að skáldskapur Vilhjálms geti talist byltingarkenndur um form eða efni; hann er tæpast einu sinni frumlegur.

En skáldskapur Vilhjálms er með því betra sem ég hef lesið og hlustað á í seinni tíð.

Böðulseiður

Til þess legg ég hönd á helga bók og svo skýt ég máli mínu til guðs, að ég ljúflega óneyddur játa og lofa, sakir minna afbrota við guð og menn til, að þjóna mínum náðuga herra og kóngi og hans umboðsmanni í þann máta að strýkja og marka og ekki að þyrma þeim sakamönnum, sem sig í hans sýslu til refsingar forbrotið hafa, með allri trú, dyggð og hollustu, nær hann til kallar, og ég skal ekki um hlaupast.

Og að svo stöfuðum eiði sé mér guð hollur sem ég segi satt, gramur, ef ég lýg.

Anno 1666.

Sigurður Einarsson verður yfirheyrður